Февралиин 25-һаа мартын 8 хүрэтэр 17.00 сагһаа нютаг нугынхид нэгэ бүлэг боложо хубааран тэмсэхэ юм. Харин апрелиин 13-да Х. Намсараевай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй драмын театрта түгэсхэлэй урилдаан болохо.
Нааданай нэрэ хаанаһааб?
Юундэ «Дүрбэн бэрхэ» гэжэ нэрэтэйб гэхэдэ, «Лодон багшын дэбтэрһээ» харахада, иимэ байна: «Хэдышье хүн наадажа болохо. Дүрбэн лэ шагайгаар наададаг юм. Тэдэ дүрбэн шагайгаа шэрдэг дээрэ ээлжээгээр хаяхадань, дүрбэн ондоогоор - нэгэниинь бүхэ, хоёрдохинь хонхо, гурбадахинь морин, дүрбэдэхинь үхэр - буугаа һаа, дүрбэн ондоо дүрбэн бэрхэ бууба гээшэ. Дүрбэн ондоогоор бууха гээшэнь тон хомор юм».
Шагай хаяхада, хонин, ямаан, морин, тэмээн гэһэн дүрбэн дүрсын буухые дүрбэн бэрхэ гэдэг. Тиимэ дээрэһээ энэ наадан «Дүрбэн бэрхэ» гэжэ нэрэтэй. Дүрбэн бэрхые хаяха шадабаритай мэргэн хүн байдаггүй, гансал мухар талаанай хэрэг гэлсэдэг. Харин 4 морин гансата унабал, 100 оноо абадаг.
Наадахадаа, «найр ахаһаа, наадан дүүһээ» гэдэг заршам баримталан, хамагай залууһаа эхилдэг байһан.
Нааданай түүхэһээ
«Дүрбэн бэрхэ» гэһэн мүрысөөнэй түүхэ, уг унгииень удхалбал, аяар холын 1992-1993 онуудһаа эхитэй. 1992 ондо Ярууна нютагаархид Хориин аймагтай «Хубсаһан, шэмэг зүүдхэл» гэһэн темээр мүрысэһэн юм. Илажа гараад, финалда 1993 ондо Хэжэнгэ, Түнхэн, Загарай аймагуудтай «Гэр, байра, байдал» гэһэн темээр сэсэ буляалдаа. Рэгзэн Эрдынеев үльгэршэн, Сэрэн-Дулма Ешидоржиева дуушан болон Нарһатын 1-дэхи дунда һургуулиин багшанар илажа гараһан юм. Энэ мүрысөө сагһаа урид наһанһаа халин ошоһон олон зондо мэдээжэ Зэгбэ Гомбожабай эмхидхэһэн. Хэлэ бэшэгэй эрдэмэй доктор, буряад зоноймнай дэнзэ хүбүүдэй нэгэн ябаһан Бата Баяртуев хүтэлбэрилһэн буянтай. Элитэ ехэ уран зохёолшо, багша Цокто Номтоев жюридэ байһан юм.
Нютагайнгаа команда байгуулаад ударидаһан дүршэл ехэтэй багша, мүнөө «Буряад-ФМ» радиодо Яруунын үдэрые хүтэлдэг Сэсэгма Цыбиковагай дурсаһаар, Цокто Номтоевич түрэл Үльдэргэһөө хабаадагшадые хүлеэһэн байгаа ха. «Жюриин зүгһөө табиһан асуудалынь һанаандам ороно: «Хүн яагаад хубсалдаг бэ - дээрэһээ, али дороһоо гү?». Бидэ «Буряад үнэндэ» хэблүүлһэн «Үндэр ахайн һургаалнуудыень» уншаһан байжа, тэрэнииень хэлэхэдэмнай, ехэтэ урмашаа бэлэй», - гэжэ Сэсэгма Цыбикова дурсана.
Яруунын команда бусадһаа һайхан хубсаһатай, баян зүүдхэлтэй байгаа. Юундэб гэхэдэ, бүхы нютагаархид оролдолго гаргажа, бэлдэлгэ ябуулһан юм. Эгэтын-Адагай ансамблиинхид хубсаһаяа үгөө. Тиигэжэ аяар найман аймаг түлөөлһэн командануудые хойноо орхижо, эрхим түрүү гэгдэһэн.
«Дүрбэн бэрхэеэ» уласхоорондын хэмжээндэ болгожо, Монголдо үнгэргэхэ тухай эмхидхэгшэд түсэблэһэн байгаа. Илаһан команда Улаан-Баатар ошожо мүрысэхэ ёһотой аад, гол эмхидхэгшэ Зэгбэ Гомбожабайн наһан болоһон ушарһаа энэ наадан саашаа хүгжэнгүй унтаршаһан юм.
Агаарай долгиндо ами абаад
Үнгэрһэн жэлэй Сагаан һарын үедэ «Буряад-ФМ» радиогой долгиндо «Дүрбэн бэрхэ» дахинаа һэргээгдэжэ, олоной анхарал татаа. Нютаг нугынхид нэгэ бүлэг болоод, хоорондоо элдэб сэдэбүүдээр мэдэсээрээ хубаалдан тэмсээ бэлэй. Хун сагаан хонин эрдэни, тамирай наадан - бүхэ барилдаан, гал гуламта, хүндын дээжэ – сагаан эдеэн, мяхан табаг, амидаралта уһан далай гэхэ мэтын сэдэбүүдээр хабаадагшад урилдаһан юм. Харин байгша ондо сэдэбүүдээр хубаархагүй. Гэбэшье команда бүхэн блиц- асуудалнуудта харюусаха, арадай аман зохёол хэр мэдэнэбибди гэжэ мэдүүлхэ, ябууд дундаа дуу зохёохо, шог зугаа үргэлжэлүүлхэ юм. Гансал агаарай долгиндо «Дүрбэн бэрхэ» зэдэлхэ бэшэ, харин үргэлжэлэлынь Буряадай гүрэнэй драмын театрта болохо. Эгээл эрхим хабаадагшадые жюри шэлэжэ, театрта үнгэрхэ түгэсхэлэй шатада гаргаха. Тиимэһээ радиогоо анхаралтайгаар шагнаад, нютагаархидаа дэмжэхэеэ театр ерэхыетнай уринабди!
