“Багадаа һургуулидаа ошожо ябахадаа, Мундарганууд тээшэ хараад лэ дугшагша һэм – мүнөө гайханаб: гүнзэгы саһан соо гараһан уйтан зүргөөрөө таамаг алхалан, оройдоо хажуушаа гарагшагүй һэм. Эгээл энэ үедөө Мундарганууднай, нээрээшье, алтан Мундарганууд гэжэ этигэгшэ бэлэйб”, - гээд, “Мундарганууд» гэһэн үгүүлэл соогоо бэшэһэн бэлэй.
Энэ ойн баяр тухай мэдээн Буряад орон соогуурнай, үргэн ехэ Ород Улас соогуурнай тараа. Ондо ондоо республикануудһаа Ардан Лопсоновичой найза нүхэд – мэдээжэ уран зохёолшод халуун амаршалгаяа эльгээбэ. Тэрэ тоодо “По велению Чингисхана” гэһэн түүхэтэ номоороо алдаршаһан Яхадай уран зохёолшо Николай Лугинов эгээл түрүүлэн мэндэеэ хүргөө. “Ардан нүхэрни “Республика” гэһэн роман-мозаика бэшээ гэжэ дуулааб. Ажалаа ябуулжа байһандань, ехэ баяртайб. Өөрөө би гуннууд тухай “Правитель” гэһэн табан повестьһоо бүридэһэн номоо түгэсэжэ байнаб. Ардан Лопсоновичтоёо хоюулан түүхэ руу түгэншэлжэ байна ха юмбибди даа. Элүүр энхэ, эрмэлзэл ехэтэй ябаг лэ даа, нүхэрни” – гэжэ Николай Алексеевич үреэбэ.
Буряад орондо хорёод жэлэй саана ажал хэжэ байхадаа, “Буряад үнэн” – “Дүхэриг” соо мэдээсэлнүүдые толилуулдаг байһан, мүнөө Таджикистанай радиогой хүтэлбэрилэгшэдэй нэгэн Убайдулло Акрамзаде мэндэеэ мэдүүлбэ: “Юрын гастербайтер ябахадам, намайе дэмжэһэн Ардан Лопсоновичые үнэн зүрхэнһөө амаршалнаб. Газетэдээ Омар Хайямай шүлэгүүдые ород хэлэн дээрэнь, оршуулгааршье ямар гоёор, үргэнөөр толилдог һэмта. Би танай һайн хандаса агшан зуурашье мартадаггүйб. Танай болон Галина Базаржаповагай зохёолнуудые таджик хэлэн дээрэ оршуулжа, сэдхүүл, сонинуудтаа үгөө һэм. Ута наһатай, элүүр энхэ ябахыетнай хүсэнэб”.
Сибириин уран зохёолшодой эблэлэй координатор, “Сибирские огни” сэдхүүлэй ахамад редактораар 15 жэлэй туршада хүдэлһэн Владимир Берязев, Ород Уласай Уран зохёолшодой холбооной секретарь, Алтайн поэт, арадайнгаа духовный лидер гүүлэжэ мүнөө ябадаг Бронтой Бедюров – эдэ хоёр нүхэд нэгэ мүһэн мэндэеэ эльгээбэ. 2000 гаран оноор хоюулан Буряад орондомнай хэдэ дахин айлшалһан, “Буряад үнэн”-“Дүхэриг” соо зохёолнуудаа толилуулһан юм.
Ушарынь хадаа ХVII зуун жэлдэ манжуур эзэрхэгшэдэй урдаһаа бодоһон түүрэг-монголшуудай сүлөөрүүлгын баатар, Зүүнгарай хан түрые толгойлогшо Амарсанын наһан болоһон, амияа табиһан газар Сэлэнгын аймагта ха гү гэжэ лаблан бэдэрээ һэн. Багсааламжаар болбол, зарим түүхэшэд Тобольск хотодо наһан болоһон гэдэг, нүгөө заримашуулынь Новоселенгинск шадархи газар заадаг юм. Берязев Бедюров хоёр эгээл энэ зорилгоор ерэһэн бэлэй. “Би мүнөө шэлэгдэмэл 7 боти ном дээрээ хүдэлнэб. Ардан Лопсонович эршэтэй хүсэтэй зандаа, роман түгэсөөд байна гэжэ дуулахадаа, баярланаб. Арадайнгаа аша туһада үшөө ехэ юумэ бүтээжэ, ашанар үринэртэеэ амгалан тайбан ажаһуухыень хүсэнэбди, Бронтойтоёо хоюулан”, - гэжэ Владимир Алексеевич хэлэбэ.
2002 ондо Хальмагай арадай поэт Давид Кугультиновай 80 наһанай ойн баярта Л.Д.Тапхаевтай ошоо һэмди. “Ардан Лопсоновичто мэндые хүргөөрэйт. Ехэ юумэ хэжэ байна гэжэ дуулагшаб. Иимэ зохёолшотой арад золтойл гээшэ”, - гэжэ Давид Никитич хэлээ бэлэй.
Харин 5 жэл урид А.Ангархаев, Б.Дугаров, В.Пинтаев гэгшэд Давид Кугультиновай 75 наһанай ойдо Элистэдэ хабаадаһан юм. Эгээ тиихэдээ Давид Никитичдэ, мүн тэрэнэй үнэн нүхэр Расул Гамзатовта Буряад оронһоо абаашаһан бэлэгүүдээ баряа бэлэй. “Иигэжэ Давид Никитичтэй, Расул Гамзатовичтай тэбэрилдэжэ байхадаа, гурбуулаа агуу Эхэ оронойнгоо арадай депутадууд байһамди гэлдэжэ, үнэн зүрхэнһөө уяран байгаа һэмди. Дээдын хүсэнүүд иимэ уулзалга эмхидхээ һэн гү”, – гээд, А.Ангархаев дурсалга соогоо бэшэнэ.
Лев Гумилёвтой уулзалга
Ородой суута поэдүүд Николай Гумилёвой болон Анна Ахматовагай хүбүүн, зүүн зүгые шэнжэлэгшэ элитэ эрдэмтэн, уран зохёолшо Лев Гумилёвые гэртэнь, Ленинградта Ш.Д.Байминовтай бараалхажа ошоһон тухайгаа “Молнии и листья” гэһэн ном соогоо Ардан Ангархаев бэшэһэн байдаг. Гэр бүлөөрөө хамалган хашалганда орожо зобоһон, ядарһан, гэбэшье зохёохы одоёо дээрэ үргөөд, хүбүүндээ үргэлжэлүүлхыень дамжуулһан бэлэй.
А.Ангархаевай дурсалгаһаа: “Хадаг дээрэ Будда бурханай бишыхан дүрэ бэлэг барибабди. Бурханай шүнгынь бүтэн гү гэжэ лаблан хараад, гараа хабсаруулан мүргэбэ. Ямар гайхал байхаб даа: “Старобурятская живопись” гэһэн үнгэтэ альбомой автор ха юм, Лев Николаевич. Хажуудань зогсожо байхада, бэеһээнь нөөхи пассионарна ехэ элшэ оршон тойгуур долгитон таража байһандли үзэгдөө һэн.
- Монголнууд намда ходо ерэдэг. Буряадууд сооһоо түрүүшынхеэ ерэбэт, - гэбэ Лев Николаевич.
Монголнуудай түүхэтэ үнэниие эсэлтэ сусалтагүй хүдэлмэринүүд соогоо баталан дамжуулһан хүниие үнэн бодотоор хаража байнаб гэжэ үнэншэжэ ядажа байгаа һэм. Ямар ехэ аза гээшэб гэжэ һанаха мүртөө, үнэтэ үреэлдэнь хүртэһэн шэнгеэр бэеэ мэдэрээ бэлэйб”.
Энэ уулзалга А.Л.Ангархаевай саашанхи хуби заяанда үнэтэ һайханаар нүлөөлһэн бэзэ.
Үгэдэй хаанда үргэл
Ардан Лопсонович сэржэмтэй, түнхэнэйхеэр хэлэбэл, хадаша хүн. Хара Хориндо Үгэдэй хаанда сэржэм үргэһэн юм. “Түнхэнһөө, Улаан-Үдэһөө абаашаһан архи, шара тоһоёо, сагаан эдеэгээ дэлгээжэ табибаб. Эрдэни Жуугай хорёо соо болоһон хэрэг. Сугтаа ябаһан монголнуудтаа үргэжэ үгыт гэһэмни, таһа арсаба. Найман зүгһөөнь мүлхижэ мүргөө һэм. Тэнгэри тэрэ дороо нижаганаса дуугарба. Тэрэл байһан газартамнай бороо шэдэржэ эхилбэ. Ородоор хэлэбэл, локальный дождь. Хорин хоёр хоног соо бороо үгы байһанаа оробо гэлсэбэ. Хара Хоринһоо гараха багтамнай тэрэ бороомнай үргэдөөд, Улаанбаатар хүрэтэр үдэшэһэн юм.
БГУ-да монголоведнэ шэнжэлгэнүүдэй түб байгуулһаниинь, Монгол, Тува, Америкэтэй холбоотой Үндэһэтэнэй парк байгуулһаниинь – холын хараата үүсхэлнүүд байһан бэлэй. СССР-эй арадай депутат ябахадаа, Зүүн Сибирьтэ болон Алас Дурна зүгтэ харгы барилгада һомололгые хэдэ дахин дээшэлүүлээ һэн. Аха, Хүлтүүг - Моондо гэһэн харгы барилга туһаламжаарнь бүтээгдээ. Хүн зондо харгы гаргажа үгэхэ гээшэ саглашагүй ехэ буян гээд шажанай ном соо бэшэгдэдэг лэ. Аха руу ошожо, ерэжэ ябаһан зон энээниие һанажа ябаг лэ.
Монгол үндэһэтэ эрдэмтэд сооһоо – илгарма булюу 2012 ондо Ардан Ангархаевай ажабайдалда түүхэтэ ушар болоһон юм. Эсэлтэ сусалтагүй ажалда диилдэшөөд, газарай хэрэгүүдтэ ходо гэнжэлүүлшөөд ябахагүй, орой дээрээ ялалзама одо обёорон хаража, сэдьхэлээ баясуулха ушар тудаа бэлэй. Монголдохи Ород Уласай посольствын дэргэдэхи эрдэмэй болон соёлой түбэйхид “Тэнгэри газарай тэнсүүри” (“Небо и земля”) гэһэн 5 ботиһоо бүридэһэн номтойнь танилсалгын үдэшэ үнгэргэхэ үүсхэл гаргаһан юм. Ород Уласай болон Монголой хоорондохи харилсаанай талаар тушаалта А.Ц.Идамжапов энэ уулзалгые эмхидхэһэн бэлэй.
Энэ түүхэтэ ушар тухай Буряадай сонинуудта тиихэдэ тон богонёор бэшэгдээ һэн.
Монгол ороной дээрээ оройгүй эрдэмтэд, зохёолшод сугларһан байна. Нэн түрүүн түүхын эрдэмэй доктор, академик Шагдарын Бираае нэрлэмээр. Бүхэдэлхэйн Монгол шэнжэлдэг эрдэмтэдэй эблэлые анхандаа толгойлдог байһан. Эсэгэ, хүбүүн Рерихтэнтэй дүтын харилсаатай байһан, Рерихэй институт Монголдо байгуулһан, Монголой Агууехэ Хуралай депутат ябаһан. Эдир залуудаа хамалган хашалганда ороһон намтартай һэн. Академик Бираа манай хүндэтэ Шираб Бодиевич Чимитдоржиевай унаган нүхэрынь байһан гээд тэмдэглэмээр. Энэ уулзалга дээрэ тэрэ Буряадай уран зохёолшын, эрдэмтэнэй роман-мозаикада үндэр сэгнэлтэ үгэһэн байна.
- Түүхэтэ баримтанууд уран зохёолой найруулгатайгаар бэшэгдэхэдээ, һанаанда хадуугдама, хужарлама байна гээ һэмди. Хуннуудай һүр жабхаланта, байлдааша хаһа, тэдэнэй тобойн мандалгын шалтагаанууд; Гэсэрэй юһэн һалаа руу аяншалга, мянган жэлэйнь намтарые ухашалга; Тэнгэриин бурхадай тэмсэл, Ахурамазда – Хурмаста, Атай Улаан, бусадшье тэнгэринэр тухай Үльгэрэй анхан бии болоһон домогуудһаа һабагшалһан шэнэ хараа бодомжонууд; Дарий хаанай нангин нөөсэтэй кургануудые һандараажа, нүгэлөө нюдөөрөө үзэлгэн, үй түмэн скифүүдэй үүлэн бөөн мэтэ үзэгдэл... “Опровержение легенды, или кровожадный Восток”, “Война богов, или империи и династии”, “Курган, или Цивилизация непобеждённых» - иимэ гурбан хэһэг бүхэн тушаа лирическэ геройн – Б.Б.Тумуровай харааһаа мүнөө үеын ажабайдал зэргэсүүлэн оруулагдажа, өөр янзын параллель бии болгогдоно, - гэжэ жэшээнүүдые дурдажа байжа, академик Ш.Бираа тобшолол хээ бэлэй.
Монгол Уран зохёолшодой эблэлэй түлөөлэгшэ Уранчимэг, Монголой эрдэмэй академиин вице-президентнүүд - физикын талаар Дүгэрийн Рэгдэл, экономикын талаар Түвэдын Доржи, хэлэ бэшэгэй эрдэмэй доктор Сосорбармын Эрдэнэмаам, ород хэлэнэй талаар монгол эблэлэй президент, хэлэ бэшэгэй эрдэмэй доктор Сэрэнгийн Галсан гэгшэд зүбшэн хэлсэлгын урда бэлдээд байһан һанамжа, бодомжонуудаа элирхэйлээ, дэмжээ.
Лётчик-космонавт Жүгдэрдэмидын Гуррагчаагай дублёр (хэрбэеэ ниидээгүй һаань, һэлгэхэ уялгатай) Майдаржавын Ганзориг мүн лэ һанамжаяа хэлээ. Урдань М. Ганзориг Монголой эрдэмэй академиин мэдээсэлэй болон мэдээсэлэй технологиин институдай директор байһан, техническэ эрдэмэй доктор мүн.
Ниитэ Монголой түүхэтэ һан баяжаба гэһэн гол тобшолол зүблөөндэ хабаадагшад хэһэн байна.
Мундарганууд… Үшөө урид мундаргануудай шорон шобхо орьёлнууд улаахан үнгөөр залаалшадаг, хараһаар байтар ягааржа эхилдэг; дарханай хүсэтэй хөөргын үлеэсэ доро хяһын галай нюдэ далтирмаар сасаршахада, буладай үнгын алтан уһаар миралан бэлигэнтэшэхэ мэтээр байсануудай хаяа туяаржа байха. Ханхинама тунгалаг агаарта хаданууд тон элихэнээр харагдаха; гараа һарбайгаа һаа, тэдэндэ хүрэшэхөөр, хутагын эри мэтэ хурса эрмэгүүдтэнь хургадаа отолжорхихоор һанагдаха. А. Ангархаев
- Үнэндөө мүнөөнэй шэнэ түүхэдэ буряад-монгол үндэһэтэ эрдэмтэд сооһоо Ардан Ангархаевай одон илангаяа хурсаар ялалзана. Бүри тододхон хэлэбэл, минии ойлгоходо, Ардан Лопсоновичой орьёлдо хүрэхэ хүн мүнөө үгы гээд баталха байнаб. Би өөрөө шадаха зэргээрээ хүсэлдижэ уншаа һэм, хуудаһануудые шэнээр иран, сугларһан зонһоо дутуугүй ойлгохын тула... Эрхэтэн харааһаа гэел даа. Энэ элитэ хүнөө элитэ гэжэ мүнөө үнэн зүбөөр нэрлэхэ, үргэхэ ёһотойбди. Түүхэтэ Монголдо нэрынь үргөө һэн, би хабаадаһамби, гэршэ байнаб. Түрэл нютагтань элитэ эрдэмтэмнай, элитэ уран зохёолшомнай гэжэ хүндэлжэ, бэшэһэн номуудыень хэблэжэ, нара харуулха ёһотойбди, - гэжэ Монголдо номтой танилсуулгые эмхидхэһэн Ород Уласай эрхэ түлөөлгэтэ эмхиин тушаалтан, хүдөө ажахын эрдэмэй кандидат Алексей Цырендоржиевич Идамжапов хэлэбэ.
Буряад хэблэлнүүдэй буурашагүй түб
Хүн гээшэ ээлжээтэ дабаан дээрэ гарахадаа, зогсон татажа, амяа абадаг, үнгэрһэн замаа эрьен харадаг, тиин урагшаа дабшадаг.
Урдань – зорилго, хажуудань түшэжэ, ойлгожо ябаха нүхэд хэрэгтэй. А.Ангархаев
Мүнөө үбэлэй янгинама үдэрнүүдтэ Ардан Лопсонович дахинаа бага наһандаа, Таблангуудтаа бусаһан мэдэрэлдэ абтаа бэзэ. Түрэл Түнхэнэйнгөө, Замби түбиин хүшэтэн шэдитэндэ һүгэдэн шүтэһөөр хүсэжэн болбосороо, хүгжөө бэлэй ухааниинь.
Мундаргын орьёл орой дээрэхи мүнхын аршаан тухай үльгэртэ, тэнгэриин үүдэн заримдаа нээгдэдэг юм, тэрэниие золтой хүн хаража болохо гэһэн домогто үнэн этигэлтэйгээр үндыһэндөө гү – Ардан Лопсонович Ангархаев наһан соогоо гайхамаар үндэрнүүдые туйлаа. Мүнөө үеын түрүү һанаатай, түшэхэ нэрэтэй хоморой хүнүүдэй нэгэн мүн. Эдэ үгэнүүдые баталһан мэтэ анда нүхэрэйнь – Лопсон Тапхаевай нүхэр ёһоной зорюулга дурдая:
...Эрхим бэрхээр һурадагыш,
Мүнгэн медаль абадагыш,
Эгээн гоё басагадые
Эмнис гээд лэ хүтэлдэгыш
Һэр мэр гэлдээшэн
Һэмээхэн доогуур мэдэхэл даа...
Мундуу, шамдуу ябахадаш,
Мундарганууд харадаг бэзэ?
Даашагүй хүндэ шулуунуудыеш
Үргэлсэжэ үгэдэг бэзэ?
Уран һүхэтэй баабайһаань,
Уян сэдьхэлтэй эжыһээнь
Ухаа бэлиг – хуу абаад,
Уг изагуурай үндэһэ залгаад,
Багашуулдаа багшалха,
Балга аршаанаа аршалха...
Түби дэлхэй дээрээ
Түнхэн һайхан нютагайнгаа,
Түрэл буряад хэлэнэйнгээ
Түйбээгдэнгүй байхын түлөө
Чингисэйнгээ шэрээдэ мүргөөд,
Тугынь барилсаад ябаһан шэнги
Тулалдажа ябаашаш эли.
Туйлажа гараашаш ехэ.
Чингисэйнгээ тугые мүнөө болотор шэн үргэлсөөд намилзуулжа ябаһан ахатанай хэһэн-бариһан хэмжээлэшэгүй ехэ хүдэлмэриие тоолон дурдахада, нэгэ наһан соо бүтээгдэһэн ажал гэжэ үнэншэхөөр бэшэ юм. Хүдөөгэй һургуулида физикын багша, аймагай сониной сурбалжалагша, Мүнхэ Сарьдагай нэрэмжэтэ литературна нэгэдэлэй гэшүүн, Буряадай номой хэблэлэй редактор гээд эхин шатын алхамуудһаа захалаад, өөрын, хэнтэйшье адли бэшэ Ангархаевай дэлхэй-юртэмсэ бүрилдэжэ эхилһэн бэлэй.
А.Л.Ангархаев 1996 ондо “Буряад үнэндэ” ахамад редактораар томилогдожо, хаан зангаар һуушаха, орьёлмо- бурьялма ажал эхилшэхэ юм гэжэ хэн хүлеэгээ бэлэй? Нэгэл мэдэхэдээ, коллективнай ажалша шоргоолжодой бута гү, али зүгынүүдэй зүнтэй үүр шэнги болошонхой, зохёохы абьяас һалбаржа, зоной субаса үглөөнһөө үдэшэ болотор таһаршагүй болошоод байһан юм. Институт һая дүүргээд ерэһэн 4-5 хүбүүдые зонхилхы тушаалнуудта томилходонь, түрүүшээр гайхалаа бараа бэлэйбди. Ябан-ошон эдэнэрнай үдэ һодоёо бэхижүүлһээр, засагай дээдын зургаануудта хүдэлхөөр дэбжүүлэгдээ һэн. Хүнэй хуби шадабариие гайхалтай мэргэнээр тухайлан таадаг байгаа юм, Ардан Лопсонович.
Мүнгэ зөөриин бага, хатуу сагта ерээд, зоноо үсөөлөөгүй, бүри олон болгоо. Нэн түрүүн Москва ошожо, Хэблэлэй болон Үндэһэтэнэй яамануудта хоёр проект хамгаалаад, тэрэ үеын мүнгөөр 650 миллион түхэриг оложо ерээ. Тэрээгээрээ редакцида компьютернуудые худалдан абаад, материальнотехническэ бааза шэнэлэлгые эхилһэн юм. Хэблэлэй яамантай харилсаамнай саг үргэлжын боложо, “Морин хуур”, “Вершины” журналнуудта мүнгэ эльгээдэг болоо. Нэгэ удаа бишье Москва ошоходоо, тус яаманда ороо һэм. Түрүүшээр намайе тоохо янзагүй байтараа, Буряад оронһоо, Ардан Лопсонович Ангархаевһаа гэхэдэм, хатуу мүльһэн хайлаһан мэтэ, энеэбхилэл-мэшэеэлтэй боложо, урда жэлэйнгээ хэлсээнэй болзор ульгамаар һунаажа, шэные баталжа ерээ бэлэйб. Ардан Лопсонович шэнги шог зугаагаар хөөрэлдөөгөө саанаһаа удхатайгаар шэмэглэдэг зон үсөөн гэжэ бодоо һэн хаб. Илангаяа ямаршье шатын, ямаршье зиндаагай дарганартай, жиирэй зонтойшье хэлэеэ ябууд, амарханаар ойлголсодогынь жэгтэйл бэлэй.
1996 ондо пенсиин наһанай 13 ветеранда Россиин үндэр хайра шагналнуудые, нэрэ зэргэнүүдые олгоһониинь дэмбэрэлтэй һэн. Россиин Президент Б.Н.Ельцинэй захиргаанай шагналнуудай управлениие А.Ангархаевтай нэгэ зарлалда депутат ябаһан Н.Сивова хүтэлбэрилдэг байжа, энэ танилаараа иимэ олон шагнал гаргажа шадаһан нюусатай юм. Буряадай Президент Л.В.Потапов өөрөө редакцида ерэжэ, эдэ бүлэг зондо нэрэ зэргэнүүдыень гэршэлһэн үнэмшэлгэнүүдые барюулаа, орден, медальнуудые зүүлгээ бэлэй. Бүхы наһаяа “Буряад үнэндэ” зорюулһан ветерануудай шарайн омогорхол баяраар халин байһыень мартамаар аал?
- “Буряад гүрэн түрые байгуулгада онсо хубитаяа оруулһан “Буряад үнэн” сониндо ерэхэдээ, Ардан Лопсонович холын хараа бодомжо урдаа табиһан байгаа. Ушарынь гэбэл, газетно-журнальна бүхэли комплекс байгуулһан габьяатай. Долоон хоногтоо нэгэ дахин “Буряад үнэн”-“Дүхэриг”, “Бизнес-Олзо”, “Спорт-Тамир” газетэнүүд гарадаг болоо һэн. Нэгэ үедэ “Алтан гадаһан”, “Уран үгэ” хабсаргалта гарадаг болоод байгаа. Бүхы хэһэг 40 мянга холо гараа. 1990 ондо уран зохёолой болон ниитэ улас түрын “Морин хуур”, “Вершины” журналнууд, хүүгэдэй “Одон” журнал буряад, ород, англи, эвенк хэлэнүүд дээрэ гаража эхилээ. Хэблэлэй таһагайхид жэлдээ буряад уран зохёолшодой, мүн публицис удхатай 60-70 номуудые хэблэдэг, өөһэдын мүнгэ олодог болоод байгаа. Удаань “Байгал”, “Байкал” журналнууд “Буряад үнэн” Хэблэлэй байшанда дамжуулагдаа. Тэрэ үедэ Президент Л.В.Потапов, Арадай Хуралай Түрүүлэгшэ М.И.Семёнов коллективые дэмжэжэ, аргагүй ехэ туһаламжа үзүүлһэн. Республикын засагай мүнгөөр туһалаагүй һаа, иимэ юумэн бүтэмжэгүйнь эли һэм шуу, - гэжэ редакциин ветеран, Россиин Федерациин соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ Б-М.Ж.Жигжитов зүйтэй зүб һанамжаяа элирхэйлээ һэн.
Ород Уластаа – одото туйлалтанууд
2001 ондо “Бурятия” сонин Бүхэроссиин хэблэлэй фестивальда 1-дэхи шагналда, 2002 ондо «Буряад үнэн”-“Дүхэриг” сонин энэл фестивалиин Гран-при шагналда хүртөө. 2008 ондо “Буряад үнэн”- “Дүхэриг” Россиин үндэһэтэнэй эрхим сонин гэһэн үндэр нэрэ зэргэдэ хүртэжэ, Москва хотодо Россиин журналистнуудай оршом соо үндэр тайзанһаа энэ шагналаа абаа һэмди. Тэндэ бэе бэеэ амаршалхадаа, олохон журналистнууд уг изагууртаа азиат, монгол үндэһэтэйбди гэжэ бидэндээ хөөрэжэ баярлуулһан, хүхеэһэн юм. 2005 ондо Хэблэлэй байшан “Россиин экономикын лидер” гэһэн үндэр нэрэ зэргэдэ хүртөө.
А.Л.Ангархаевай буряад хэблэлэй нэрэ хүндэ дээшэлүүлһэн, дэлгэрүүлһэн хүдэлмэринь уласхоорондын хэмжээндэ үнэн бодотоор сэгнэгдээ бэлэй. Энээниие баталхадаа, Лопсон Тапхаевай Ардан Ангархаевта нүхэр ёһоной иимэ зорюулга дурдалтай юм:
Адар томо толгойшни
Алтаар бүтэһэн юм гэлтэй,
“Аса” гэжэ һарбайншьегүйгөөр
Абажал ябаха хубитайш.
Альпа хадын алтые
Аба абаһаар хороонош,
Арад зонойнгоо хүндые
Нэмэ нэмэһээр нэмээнэш.
2013 онһоо Хэблэлэй байшан болон тэрэнэй генеральна директор уласхоорондын 6 шагналда хүртэһэн байна. Тэрэ тоодо уласхоорондын INSAM гэһэн алтан медаль (Бизнесэй болон хүтэлбэриин дээдэ институт), “Золотой слиток” гэһэн шагнал (Швейцари), «За высокое качество в деловой практике» гэһэн алтан медаль (Швейцари) ороно.
А.Л.Ангархаевай үүсхэлээр “Буряадай түрүү хүнүүд” гэһэн үргэн хэмжээнэй, уран гоё, удхатай һайндэр үнгэргэгдэдэг болоһониинь Росси гүрэн соошье, хилын саагууршье мэдээжэ суутай болоо юм. Ойн баярай энэ жэлдэ тус конкурс хорин дүрбэдэхиеэ үнгэргэгдэхэ. Угай залгаа үргэлжэлһөөр даа.
“Адар дэлхэй урбуулһан
Архимедэй хүшүүргэ”,
Арадаа зоноо дахуулһан
Арданай хүшэр үүргэ.
“Буряад үнэн” гуламтаяа
“Байшан” болоторнь обойлгоод,
Олон жэлдэ толгойлоод,
Одынь үргэжэ ябаналши”
(Лопсон Тапхаев).
Үнэхөөрөө, үнэн бодотоороо “Буряад үнэнөө” буряад хэблэлнүүдэй түб – гуламта болгоо һэн, түүхэдэ түрүүшынхеэ иимэ бүридэл һэн гээд дабтан-баталан хэлэе.
