Санагын Цыденова Настя Хяагта тухай
Сентябрь һарын намжаа дулаахан үдэрнүүдтэ бидэ «Буряадай үзэмжэтэй газарнууд эдир репортёрнуудай нюдөөр» гэһэн түсэлөөр Хяагтын аймагай нангин газарнуудаар аяншалжа, һонирхолтой хөөрөөнүүдые шагнажа, түүхэтэйнь танилсажа ерэбэбди.
Хяагта хото – Агууехэ сайн зам. Энээн тухай Обручевай нэрэмжэтэ хизаар ороноо шэнжэлэлгын музей соо түүхэтэйнь танилсабабди. Олон тоото шубуу шонхор, амитадые хараабди. Шэнжэлэгшэд, эрдэмтэд, тэдэнэй номууд, хэрэгсэлнүүд тухай баян гэгшын материалнууд дэлгээтэй.
Хяагта хотын Ородой сүмэ соо түрүүшынхиеэ орожо хараабди, үзөөбди. Ямар үндэр, һаруул, гоё угалзануудтай байшан гээшэб?!
Ородой географическа ниигэмэй 175 жэлэй ойдо зорюулагдаһан хүшөө хараабди. Энэ хүшөө арка Ази түбиин түб нээһэн шэнжэлэгшэдтэ зорюулагдаһан юм.
Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай ветерануудта болон Афганистанай ветерануудта зорюулагдаһан хүшөөгэй дэргэдэ зогсожо анхаралаа хандуулаабди.
Эргэ Бүргэ. Сүхэ голой эрьедэ оршодог мүргэлтэй газар. Эндэ Манзушри бурханай ордон. Харшадань тарнинь һиилээтэй. Даба амбай Манзушри бурханай удха тайлбарилжа, һонирхолтой хөөрөө дэлгээ. Бэрхээр номоо үзэхэеэ, ОМ А РА БАЗАНАДИ гэһэн тарни уншажа ябагты гэжэ заабари хэлээ.
Шара гол нютаг хилын хажууда байдаг. Энэ нютагһаа революционер Цыремпил Ранжуров, харгышад Цогто Бадмажапов, Дондог Иринчинов, олон тоото мэдээжэ хасагууд гараһан байна. Энэ нютагта ехэнхидээ ашабагад угтан ажаһуудаг юм байна.
Отсон Хаан гэһэн нангин газар Сүхэ голой эрьедэ тобойжо байдаг. Отсон Хаан уулын хормойдо түрүүшын Бандидо хамба лама Дамба Даржаа Заяев, хоёрдохи Хамба лама С.Хэтэрхеев түрэһэн намтартай. Эндэ Ошорваани бурханай, Дамба Даржаа Заяевта, С.Хэтэрхеевта зорюулагдаһан субаргануудта мүргөөбди, шүтөөбди. Доторой аршаанһаа хүртөөбди.
Баян Булаг нютаг. Хизааргүй үргэн тала. Нютагай гол горхон булагаар баян. Энэ нютагай Бүм уулада түрүүшын түбэд толи бүтээһэн ехэ эрдэмтэн Чойдаг Дагба Бадмажаповта зорюулагдаһан субарган.
Түрүүшын дасангуудай нэгэн – Балдан-Брейбун дасан. Дасанай түүхэтэй, 1 сагаан буян, 10 хара нүгэлэй илгаа тухай, бэеэ абажа ябаха заабаринуудые Нацагдорж лама хүнэй сэдьхэл хүдэлгэмөөр хөөрэжэ үгөө.
«Арьяа Баалын Ранжуун» дуганай түүхэтэй Даба амбай танилсуулаа. Сүхэ мүрэн голһоонь гаража халишаһан байгаа. Эндэ арбагар томо шулуун дээрэ ОМ МАА ХУМ, ОМ МААНИ БАДМЭ ХУМ гэжэ маанинууд, 12 жэлэй амитад шулуун дээрэ өөрөө бии болоһон. Бидэ хонин, хулгана, бишэн, могой, гахай, бар жэлнүүдые илгаруулан хаража шадаабди.
Балдан – Брейбун дасанда дүтэхэнэ зуун мянган бурхад тахилгатай Бүм Хаан гэһэн дуган ошожо хараабди, гороо хээбди. Тэрэ хада дээрэһээ хүршэ монгол арадай тариһан таряа талхан халюуран харагдана. Ямар гоё байгаали маниие тойроод байдаг юм бэ?!
Аяншалгын эгээ һүүлшын нангин газар хадаа Хилгантын дасан. Эндэ бидэ мүргэл хээбди, түүхэтэйнь танилсаабди.
Түүхэ домогоор баян, нангин газарнуудаар элбэг элһэн губита, ой модото, мойһото Хяагтын аймагаар удхатай узууртай аяншалгада гарахын урда тээ, бидэ онлайн һургуули гараабди. Тиигээд мүнөө тэрэнээ практикадаа хэрэглэжэ туршаабди. Иимэ удхатай һайн түсэл бэелүүлжэ байһан багшанартаа, илангаяа Жанна Чимитовнада, Янжима Цыдендамбаевнада, Егор Юрьевичта, Бандида Хамба лама Дамба Аюшеевтэ баяр баясхаланаа мэдүүлнэбди.
Эдир репортернууд тухай радиодамжуулга
Захаамины аймагы Санагын сургуулиин Цыденова Виктория, Анастасия болон Цыренжапова Дарина гурванты Дымчикова Жанна хөөрэлсэнэ.
Дамжуулга шагнаха: https://buryad.fm/broadcast/5647/