Хүшэгэ хадаа зүжэгэй гү, али тоглолтын эхиндэ үргэгдэжэ, антрактын үедэ ба зүжэгэй түгэсхэлдэ хаагдадаг. Олон театрнуудта гол хүшэгэнь зузаан бүдөөр оёотой, гоё зурагаар шэмэглэгдэнхэй, жэшээнь, хотынгоо һүлдэ тэмдэгээр гоёогдоһон байдаг.
Мүнөө бидэ Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй академическэ драмын театрай тайзанай хубсаһан болохо хүшэгэ тухай хөөрэлдэебди.
Иимэ хүшэгэ энэ дэлхэй дээрэ хаанашье байхагүй, ямаршье театр соо олдохогүй. Юундэб гэхэдэ, энэмнай онсо шэнжэтэй зүйлөөр – адуунай дэлһээр хэгдэһэн хүшэгэ гээшэ.
1982 ондо театрай шэнэ байшан баригдаһан гээд һануулая. Байшанай досоохи, газаахи түхэлыень үндэһэн арадайнгаа урлалай маягаар шэмэглэхэ гэһэн түсэб табигдаһан байгаа.
Арадай заншал баримталан бүтээгдэхэ хүшэгые ямар зүйлөөр, ямар бүдөөр хэхэб, ямар зурагаар шэмэглэхэб гэһэн олон асуудалнууд манай уласай түрүү, элитэ уран зураашадай ухаан бодолые тиихэдэ эзэлһэн түүхэтэй. Адуунай дэлһээр ехэ хэмжээнэй хибэс нэхэгдэхэ ёһотой гэһэн шиидхэбэри абтагдаһан байгаа. Тэрэмнай 12 метр утатай, 8,5 метр үндэртэй, 100 гаран дүрбэлжэн метр дэбисхэртэй хибэс хараалагдаа.
Буряад хүнэй эльгэ сэдьхэлдэ дулаахан ургын дүрсэ дээрэ тогтожо, “Хабар. Ургынууд” гэһэн зурагаар шэмэглэгдээ.
Адуунай һүүл, дэлһээр хибэс нэхэлгэ, бүтээлгэ гээшэ буряад арадай үни урдан сагһаа хэжэ ябаһан урлал болоно. Олон арадуудай ажабайдалда мориной дэлһэн тухай элдэб домогууд, заншалнууд дайралдадаг юм даа.
Монгол туургата арадууд тэнгэридэ байдаг бурхашуул мориной дэлһээр дээдэ замбиһаа хэшэг буян, жаргал дамжуулан буулгадаг гэһэн шүтөөнтэй. Дэлһэнэй гү, али һүүлэй гү үһэ нооһо нютаг нугын эзэдүүдтэ үргэдэг, обоогой модонуудта уядаг заншалтай байһан.
Тэрэнһээ гадуур, мориной дэлһэн буряад үндэһэн хүгжэмэй зэмсэгүүдэй бүридэлдэ ородог, тэрээгээр хуурнуудай, морин-хуурнуудай хүбшэргэй бүтээгдэдэг гээшэ. Буряад зон мориной дэлһэн соо һалхинай, һэбшээнэй, тэнгэриин абяанай, уһанай урадхалай, адуун һүрэгэй түбэргөөнэй ба инсагаалгын абяанууд сугларан хадагалаатай гэжэ этигэдэг.
Иимэ шэдитэ удха шэнжэтэй дэлһээр бүтээгдэһэн хүшэгэ элдэб янзын элшэ хүсэнһээ хамгаалан, аршалан байдаг гээшэ. Тайзан дээрэ ямар үйлэ хэрэгүүд болодоггүйб даа: шэнэ амин, наһан түрэхэ, нүгшэхэ, хэрэлдэхэ, эблэрхэ, аласалдаха, харааха, дурлаха, шоо үзэн ядаха, ноёлхо...Эдэ бүхы мэдэрэлнүүдэй муу һайн нүлөөень усадхажа байдаг адуунай дэлһэтэ хибэс!
Хибэс нэхэхэ уран гартай эхэнэрнүүдэй бүлгэмые Светлана Петровна Ринчинова ударидаа. Энэ мэргэжэлтэн эхэнэр хадаа мартагдажа байһан хибэс нэхэлгын арадай урлалые тэхэрюулэн һэргээһэн габьяатай. “Мэргэн харбагша”, “Литэ”, “Наран” гэһэн хибэсүүдынь манай гүрэн дотор ба уласхоорондын хэмжээнэй үзэсхэлэнгүүдтэ амжалтатай хабаадаһан байгаа. Тиимэһээ “Хабар. Ургынууд” гэһэн хүшэгэ нэхэлгэдэ бэлэн байгаа гэхэдэ алдуу болохогүй. Уран урлагшад Римма Доржиева, Татьяна Дашиева, Баярма Дамбиева гэгшэд Светлана Ринчинова түрүүтэй долоо һарын туршада 800 килограмм шэгнүүртэй, 100 гаран дүрбэлжэн метр дэбисхэртэй хибэс бүтээһэн.
Манай театрай бүхы онсо гоёолтонуудай нэгэн болохоһоо гадна тайзанай хүшэгэ олон харагшадай, айлшадай сэдьхэлдэ бахархал, гайхал түрүүлдэгынь мэдээжэ.
