Тэдэнэй дунда Урлан бүтээлгын үдэрые (День хобби) нэрлэмээр. Буряад театрай түрүү артистнууд сүлөө сагтаа юу хэхэ дуратайб гэжэ уншагшадтаа дуулгаха һанаатайбди.
Бэлигтэй хүн бүхы тээшээ тэгшэ бэлигтэй гэжэ мэргэн үгэ бии. Мэдээжэ зүжэгшэн Надежда Мунконовае иигэжэ нэрлэбэл, алдуу болохогүй. Юуб гэхэдэ, тайзан дээрэ шадамар бэрхээр наадахаһаа гадна, сүлөө сагтаа хари хэлэнүүдые үзэжэ, шүлэг, дуунуудые оршуулна. “Энэ талаамни нагаса таабайһаамни шуһаар дамжуулагдаа”, - гэжэ өөрөө зүжэгшэн һанамжална.
- Аха дүүнэрни анханһаа hонюуша юм. Бишье иимэ зохёохы ажалда өөрыгөө зорюулха, хүсэл бодолоо бэелүүлхэ шадалтай ябана ха юмбиб. Минии нагаса таабай ламын hургуули гараhан хадаа хуушан монгол, түбэд хэлэтэй, мүн англи хэлэн дээрэшье номуудые уншадаг байгаа. «Улаан малшан», «Коммунизм» колхозуудай механизатор байһан аад, ажалайнгаа намтарай һүүлэй хэдэн жэлдэ Өөрлиг-Монды харгын барилгын бригадир ябаа гэжэ Виктор Жанчипович нагасамни хөөрөө hэн, - гэжэ Надежда Мунконова хөөрэнэ.
Буряад театрта олон жэлдэ хүдэлһэн мэдээжэ уран зохёолшон Николай Чимитович Шабаевай ажалыень хаража, һонирхожо эхилһэнээ артистка мэдүүлнэ. Түрүүн Александр Лыгденовэй “Зүрхэн шулуун” гэжэ зүжэгые ород хэлэндэ оршуулаа. Удаань Николай Шабаевай хэдэн шүлэгүүдыень оршуулжа, өөрыень гайхуулаа. Суута тамиршан Баяр Омоктуев тухай “Бүргэдэй хатар” болон Буддын шажан тухай “Земля счастливого учения” гэһэн Виктор Алфёровой баримтата фильмүүдтэ титрнүүдые буряадшалһан байна. Дугарма Цыреновагай “Абын захяа” зүжэг, Светлана Алексиевичэй “Последние свидетели” гэһэн согсолбориһоо хэдэн рассказуудые, Виктор Слипенчугай нэгэ повесть бэлигтэй зүжэгшэн оршуулжа үрдинхэй.
Надежда Мунконова ганса ород ба буряад хэлэн дээрэ оршуулга хэнэ бэшэ, мүн солонгос бүтээлнүүдые оршуулжа туршана. Һүүлэй үедэ ганса залуушуул бэшэ, мүн наһатайшье хүнүүд солонгос киногоор, дуу хатараар ехээр һонирхоно. Тиигэжэ Надежда Михайловна сагай эрилтэдэ харюусамаар ажабайдалаа зохёоно гэхэдэ, алдуу болохогүй.
- Анханhаа Ази түбиин уран hайханай кино юумээр hонирходог байгааб. Нэн түрүүн 2000 онуудта япон хэлэ үзэхэ гэжэ шиидээд байтараа, мүнгэнэй, сагай дутахада орхёоб даа. Харин хэдэн жэлэй саана нүхэр басагадайнгаа солонгос дорама харанабди гэхэдэнь, тоодоггүй байгааб. Юундэб гэхэдэ, түргэн юумэнhээ hонёо буурадаг зантай хадаа, олон серитэй кино хараха дурагүй байгааб. Харин 2017 ондо «Алые сердца Корё» гэжэ дорама хараад, энэ солонгос зүжэгшэд ямар бэрхэ гээшэб гэжэ гайхаад, тэдэнэр ондоо юумэндэ ямараар наададаг гээшэб гэжэ hонирхожо эхилээб, - гэжэ зүжэгшэн хөөрэнэ.
Юундэб даа, зарим кинофильмүүд эхиндээ ород хэлэн дээрэ оршуулагдаһан аад, үргэлжэлэлынь ганса солонгосоор гарадаг байшоо. Хэдэн дахин иимэ байдалтай ушаржа, интонаци, нюураар юумэ ойлгохоёо болиходоо, хэлэ шудалха хэрэгтэй гэжэ бодолдо абтаа.
- Нэн түрүүн алфавит танижа, үгэ холбожо hурааб. Саашадаа үзэхэ бүри манай буряад хэлэнтэй мэдүүлэл зохёохо дүримөөрөө адлирхуу байгаашье hаа, ямар хүндэ грамматикатай гээшэб гэжэ ойлгодог болонхойб. Харин тэрэл ушараар дуунуудыень оршуулхада, угаа зохидоор тааралдадаг, - гэжэ Надежда Мунконова хөөрөөгөө үргэлжэлүүлнэ.
Дуулаха дуратай зүжэгшэнэй сэдьхэлые солонгос дуунууд хүлгөөнэ. Зарим дуунуудые оршуулжа туршана, ехэнхииень түрэл хэлэн дээрэнь хангюурдана.
- Теэд солонгосоор дуулахадам, хүнүүдэй ойлгохогүйдэнь харамтай. Диск гаргаха, клип буулгаха гэжэ балай hанаагүйб, миин лэ сэдьхэлээ амаруулжа дуулана ха юмбиб. Мүн нүхэдтөө тэрээнээ хаа-яа харуулха гэжэ социальна сүлжээнэйнгээ хуудаһанда гарганаб, - гэжэ Надежда Мунконова хэлэнэ.
Азиин гүрэнүүдэй соёлдо дурлаһан зүжэгшэн солонгос эхэнэрэй дүрэ тайзан дээрэ харуулаагүйдөө шанална ёһотой. Ясиро Сэйитиин “Гротески Хокусая” бүтээлдэ О-Наогай дүрэ тэрэ наадаа. Январь һарын һүүл багта Надежда Мунконовагай һанаа бодол бэелүүлэгдэхэнь хаш. “Корея 03” зүжэгтэ хуби заяагаа бэдэржэ, Солонгос гүрэн ошоһон эхэнэрэй роль харуулха.
- Зарим зон намайе наада баридаг. Эдэ олон хэлэ мэдээд яахашниб гэжэ хэлэхэдэнь, би «хойто наhандаа hанажа магадгүйб» гэжэ харюусадагби. Тиимэһээ солонгос хэлэн дээрэ тогтохоёо hананагүйб, элдэб хари хэлэ мэдэхэ хүсэлтэйб: япон, испан, тай, хитад гэхэ мэтэ. Һанаамни арга шадалтаяа ниилэхэнь болтогой. Мүн “Хуби заяанайм чемодан” зүжэгтэ хэдэн дуу оршуулхадам хэрэглэгдээгүй. Тэрэ тоодо суута Виктор Цой гэгшын дуунууд байгаа. Театрайнгаа тоглолтонуудта болон бусадшье хэмжээ ябуулгануудта дуулагдахал юм бэзэ. Үлүү болохогүй, - гэжэ бэлигтэй зүжэгшэн Надежда Мунконова хөөрэбэ.
