2017 ондо Баргажанай Адаг нютагай хажууда аяншалгын ба соёлой “Баргажан Түхэм” гэһэн түб уран зураашадые анха түрүүшынхиеэ суглуулаа бэлэй. Түрэл һайхан Баргажан голойнгоо байгаали, дэлхэйн зэндэмэни болохо Байгал далайн һайханиие зураг дээрэ дамжуулжа, буряад, мүн дэлхэйн арад түмэндэ үлөөхэ зорилготойгоор Баир Ринчинович ба Дэнсэма Батуевна Будаевтан үүсхэл гаргажа, уран зураашадые суглуулха гэжэ шиидхэбэри абаһан байгаа. Мүнөө жэл уран зураашад табадахияа эндэ суглараа.
- Табан жэлэй туршада уран һайханай түсэлдэ холо ойрын олон тоото зураашад суглараа. Россиин Сибириин болон Алас Дурна зүгэй, Баруун федеральна тойрогуудай можо хизаарнуудһаа, мүн тиихэдэ Монгол, Хитад, Америкэ гүрэнүүдһээ уран зураашад, уран барималшад хабаадаха азатай байгаа. Бидэ нэрэтэй солотой мэдээжэ бэлигтэй зониие угтахын хажуугаар, ургажа байгаа улаан бургааһадые энэ һайхан үйлэ хэрэгтэ хабаадуулха гэһэн зорилго табинхайбди. Уран зурагта һуража байһан залуу халаан мэдээжэ зоной хажууда дүй дүршэл абаха ёһотой. Бидэнэй талаһаа ямар туһаламжа байнаб гэхэдэ, ерэһэн айлшадые бултыень хонуулнабди, мүн хооллуулнабди. Тэдэ арбаад үдэрэй туршада Баргажан голоор аяншалжа, зурагуудаа бүтээдэг юм. Энэ проект зохёохо гэжэ үнинэй бодолдом байгаа һэн. Аргатайл болоходоо эмхидхээбди. Уран зуралга гээшые олон зон ойлгоогүй байжа магад, харин би ехэ гоёшоодогби. Энэ проектын ашаар залуу халаан сооһоо дэлхэй дүүрэн мэдээжэ уран зураашад гараха бэзэ гэжэ ехэтэ найдагшаб”, - гэжэ “Баргажан Түхэм” гэһэн соёлой ба аяншалгын түбэй захирал Баир Будаев хубаалдана һэн.
Александра Эпштейн дүрбэдэхиеэ энэ проектдэ хабаадажа байна. Уг гарбалаараа Хойто Байгалай аймагай, Владивосток хотодо үнинэй түбхинэнхэй. Примориин соёлой дээдэ һургуули түгэсхэһэн. Баргажанай аймаг ехэл дуратайгаар ерэдэг. Ганса 2019 ондо ерээгүй. Александра һанамжаараа иигэжэ хубаалдана:
- Уран зуралгын талаар хэлэхэдэ, жэл бүри иишээ ерэхэдэ, Агуу далай ондо ондоогоор харагдадаг юм. Намартаа хоёр дахин ерээд, тэрэл газартаа ошожо харахада, хубилаад харагдаха, ехэ һонин. Байгалай элшэ хүсэн гээшэнь гайхамшагтай. Зурахада ямар гоё гээшэб! Хамаагүй, бүхэли үдэртөө зуража байхаар. Зундаашье, намартаашье, үдэрэй ямаршье сагта, ямаршье уларилда - илгаагүй. Харин Баргажан голой байгаали ямар һайхан гээшэб! Хойто хадын хажуугаар зубшан гарахадаа, Янжама Бурханай ордон, Алла, Улюнхаан, Үмхэй, Һүбэ, Хүнтэй гэһэн нютагуудаар, газарнуудаар ябаһанаа хэзээдэш мартахагүйб. Зураг дээрэм эли байдаг. Энэ жэл гансаараа ерээб. Урид ходол нүхэртэеэ ерэдэг байгаабди. Наһанайм нүхэр баһал уран зурааша. Эмхидхэлэй талаар дээдын хэмжээндэ түхеэрэгдэнхэй. Баир Ринчинович ба Дэнсэма Батуевна хоёр ехэл хэрэгтэй проект зохёон байгуулаа. Хаана унтаха, эдеэлхэб гэһэн асуудалнуудта бидэнэй толгой үбдэнэгүй, хээрэ гараад, зуража байхадамнай, үдын, үдэшын хоол асаржа үгэдэг. Би эндэ ганса зурана бэшэб, харин гэрэл зураг буулганаб, видео суглуулжа, тэрэнээ багахан кино болгохо хүсэлэнтэйб. Олон шэнэ зоноор танилсанабди. Юрэдөө, иимэ проектдэ хабаадажа байһандаа ехэ баяртайб.
Буряад Уласта уран зураашадые суглуулһан проект хомор. Уран зураашадай һургуулида һуража байһан залуушуулые 2019 онһоо энэ проектдэ урижа эхилээ. УлаанҮдын, Баргажанай аймагай уран һайханай һургуулиин шабинар анха түрүүшынхиеэ хабаадалсаа. Харин энэ жэл Илья Репинэй нэрэмжэтэ Санкт-Петербургын уран һайханай институдһаа бүлэг оюутад морилон ерээ. Дүй дүршэлтэй уран зураашадайнгаа ажалаа хэжэ байһан сагтань адаглажа байхада, сэнтэй даа гэжэ оюутад хубаалдана һэн.
Москва, Санкт-Петербург, Владивосток, Үбэр Байгалай хизаар, Эрхүү можо, Латвиин болон Буряадай зураашад проектдэ энэ удаа оролсоо. Тэдэнэй дунда хүндэтэ айлшанаар Буряадай мэдээжэ уран зурааша Бато Дугаржапов, Александра Дугарова гэгшэд бууһан байха юм.
Соёлма Дагаева, Буряад Уласай соёлой сайд: “Баргажан Түхэм” гэһэн уран зураашадай проект ехэ һайшаагдадаг. Буряадай Уран зураашадай ниитэ эмхи энээндэ оролсодог. Соёлой яаман арга шадал соогоо туһалха гэжэ оролдодог, нэгэ жэлдэнь зураашадые иишэ тиишэнь абаашаха автобусоор туһалаа һэмди. Энэ проект зохёогшо Баир Будаев ехэл хэрэгтэй юумэ эрхилээ. Өөрөө эмхидхэлэй гаргашануудые даажа абанхай. Хаа-хаанаһаа зураашад ерэжэ, этюд бэлдээд, гэртээ бусажа, тэрэнээ дүүргэнэ. Байгал далайн, Баргажан голой байгаали дэлхэй дүүрэн хэды олон мянгаад зондо харагдаха гээшэб даа. Ехэл зохид проект гэжэ һананаб.
Энэ проект сентябриин 25 болотор үргэлжэлхэ. Тэрэ болотор зураашад бүхы Баргажанай тала дайдаар ябажа, эгээл һайхан газарнуудыень зураг болгон тодоруулха.
