Анхан Монгол hайхан орондо дуунай урилдаагаар эхилhэн буряад угсаатан арадай наадан, мүнөө уласхоорондын хэмжээнэй ехэ фестиваль болонхой. Анха түрүүшынхеэ хилэ дабажа, Ород гүрэнэй дэбисхэр дээрэ буряадай ехэ наадан үнгэргэгдэhөөр 20 жэл үнгэршөө. Уласхоорондын буряадай «Алтаргана» фестиваль – буряад арадай соел hэргээхэ, улам саашань хүгжөөхэ гол шухала хэмжээн болоно. Бүхы дэлхэйн буряад угсаатаниие нэгэдүүлhэн гайхамшагта найр наадан алтаргана сэсэгэй нэрээр суурхаhан. Харахада hүргүйхэн, соморхон, шарахан сэсэгүүдтэй бургааhаншье hаа, ган гасуурта, hалхиндашье абтахагүй, үндэhэ бүхэтэй, хүдэр ургамал юм. Хүрьhэтэ алтан дэлхэйтэеэ, түүхэ, соел, заншалнуудтаяа буряад угсаатан арадай хүйhөөрөө холбоотой байhые энэ сэсэгэй үндэhэнтэй жэшэжэ, hүлдэ тэмдэг болгоhониинь гайхалгүй.
«Алтаргана» нааданай шугамаар эмхидхэгдэдэг заншалта урилдануудай хажуугаар, түхэлхи хэлэеэ дэмжэхэ, олондо дамжуулха, буряад соел ба түүхэ тухай эрхим номуудые элирүүлхэ, ном хэблэлгын ажал дэмжэхэ зорилготойгоор, Цыбен Жамцараногой нэрэжэмэ номой сангай дэргэдэ «Номуудай урилдаанай» харалга-мүрысөөн үнгэргэгдөө.
Номой урилдаанай уласхоорондын шүүгшэдэй гэшүүд:
- Дарижапова Дарима Баировна, Цыбен Жамцараногой нэрэмжэтэ Агын хизаарай номой сангай захирал – шүүгшэдэй гэшүүдэй түрүүлэгшэ;
- Шагдарова Баярма Баторовна, Доржи Банзаровай нэрэмжэтэ багшанарай дээдэ hургуулиин хэлэ бэшэгүүдэй болон олониитын харилсаануудай hалбариин доцент, түүхын эрдэмүүдэй кандидат;
- Ошорова Светлана Алексеевна, Доржи Банзаровай нэрэмжэтэ багшанарай дээдэ hургуулиин доцент, Байгалай олон шэглэлтэй колледжын багша, хэлэ бэшэгүүдэй эрдэмүүдэй кандидат;
- Харбанова Вероника Валерьевна, Эрхүү можын Усть-Ордын Буряадай тойрогой захиргаанай үндэhэн хэлэнүүдэй таhагай дарга;
- Вандуй Ичинхорлоо, Монголой эрдэм hуралсалай Габьяата ажаябуулагша;
- Базаржавын Шагдаржав, Монголой Т9 телевидениин Габьяата мэргэжэлтэн.
Номой урилдаанда Үбэр Байгалай хизаарай, Буряад республикын, Эрхүү можын, Монгол уласай 67 авторнуудай дүн хамта 77 номууд хабаадаа. Табан шэглэлээр хубаарилагдан эрхимүүд элирүүлэгдээ. Тиихэдэ шэглэл бүхэндэ гурба гурбан илан гарагшад байба.
«Хүүгэдтэ зорюулагдаhан номууд» гэhэн шэглэлэй Лауреадууд:
— Батоева Цыремжит Жамсарановна ба Цыренова Лхама Санжимитуповна, Үбэр Байгалай хизаар, «Ухаан бодолой угалза» гэhэн ном;
— Хомонова Саяна Доржиевна, Буряад Республика «Хүдөөгэй зун» гэhэн номоор;
— Бадмаева Дулмацырен Кишигтуевна, Дондокова Любовь Дарицыреновна, Цырендашиева Гэрэлтэ Батомункуевна, Черникова Валентина Бальжинимаевна, Үбэр Байгалай хизаар «Һолонго: классhаа гадуур уншаха ном: 2-дохи класс; 3-дахи класс; 4-дэхи класс» гэhэн номоор
«Уран зохеол, прозо» гэhэн шэглэлэй Лауреадууд:
— Лыгденов Александр Галсаннимаевич, Буряад Республика «Нүүдэлшэд» гэhэн ном;
— Эрдынеев Аюша Итигилович, Үбэр Байгалай хизаар «Хори буряадай түүхэнүүд» гэhэн ном;
— Загдаева Бадмаханда, Үбэр Байгалай хизаар «Нютагай татаса» гэhэн ном
«Уран зохеол, шүлэглэмэл зохеол» гэhэн шэглэлэй Лауреадууд:
— Батоболотова Дугарма Батоболотовна, Үбэр Байгалай хизаар «Ажабайдалай агшан зуура»;
— Галсанов Базаржаб Хуригадаевич, Буряад Республика «Буряад оронойм бүргэдүүд»;
— Рэнчэндоржийн Онон, Бадамдоржийн Одцэцэг, Цындийн Бадамдорж, Монгол улас «Улзамни» гэhэн ном
«Баримтата ном» гэhэн шэглэлэй Лауреадууд:
— Гармажапов Батожаргал, Үбэр Байгалай хизаар «Бүхэшэгүй зулын гэрэл» гэhэн ном;
— Ардаева Лариса Николаевна, Буряад Республика «Тайбан байдал заяагаад…» гэhэн ном;
— Цыбенова Цындыма Цырендоржиевна, Үбэр Байгалай хизаар «Шатар наадан – хэшэг буян заяаhан» гэhэн ном
«Буряадууд ба буряад соел тухай ондоо хэлэнүүд дээрэ» гэhэн шэглэлэй Лауреадууд:
— Дабаин Баясхалан Бальжинимаевич, Буряад Республика «Герои со звездами и без звезд» гэhэн ном;
— Хантуев Анатолий Александрович, Эрхүү можо «Родословные Кудинских бурят по архивным материалам Кудинского бурятского ведомства XVIII-XX вв.» гэhэн ном;
— Афиногенова Оксана Илларионовна, Эрхүү можо «Родословные легенды и предания моего рода» гэhэн ном.
Шэнэ номуудай гараhанда дашарамдуулжа, бүхы байhан уран зохеолшодые халуунаар амаршалаад, бүтээhэн зохеолнууд, шүлэгүүдтнай Байгалай уhандал гүнзэгы тунгалаг, сэлмэг огторгойдол уудам, урагшаа зориhон байг лэ, хүн зоной сэдьхэлые hайхан бодолнуудаар дүүргэжэ, hанааень тэгшэлжэ, зүрхэнэйнь хүбшэргэйе дайража, хүгжэм болон зэдэлжэл байг лэ даа гэжэ үреэе!
