Авторами оригинальной песни всеми любимой песенки из детства «Эжыдээ дуратайб» являются Цырен-Дулма Дондогой и Базар Цырендашиев. А как же называют маму, сестру и невестку на диалектах бурятского?
Этим вопросом озадачились руководители детской вокальной студии «Мүнгэн хонхонууд» и нашли, что для обозначения простого слова «эжы» (мама) буряты употребляют 11 разных слов! А невестку называют в разных частях бурятского мира десятью отличными друг от друга словами! А для обозначения сестры у бурят не только припасено, а сегодня в самом активном употреблении 15 разных слов! Кстати, цифры неточные, т.к., по словам автора дополнительных куплетов песни Сэсэгмы Ринчиновой, перечислены далеко не все найденные слова.
Дебют новой версии любимой песенки, которая удлинилась до 5 минут, произошел на региональном этапе телеконкурса «Гэгээн аласай одод-2019».
«ЭЖЫДЭЭ ДУРАТАЙБ»
1.Эжыдээ дуратайб,
Эжыдээ баяртайб,
Эжыдээ зорюулан
Дуугаа дууланаб.
Рэп: Үргэн Буряадай хүхюүхэн үхибүүд сугларжа,
Мэдээжэ дуунай аялга доро
Нютаг хэлээрээ
Эгэшэ, эжынэрэй нэрэнүүдтэй
Танилсуулхамнай.
Түнхэн hайхан нютагтам мамамнай – иибии,
Хүгшэн эжымнай – теэбии!
Ахадамнай теэбэй!
2. Иибиидээ дуратайб,
Теэбейдээ баяртайб,
Иибиидээ, теэбиидээ дуугаа дууланаб.
Рэп: Заха холын Захааминда хүгшэн эжыгээ – төөбии гэгшэ юм,
Хударайн дайдада – төөдэй гэнэди.
3. Төөбиидөө дуратайб,
Төөдэйдөө баяртайб,
Төөбиидөө, төөдэйдөө дуугаа дууланаб.
Рэп: Би Хяагтаас, бабушкаяа – нагачи гэнэбди,
Манай Зэдэдэ хугшэн эжымнай – эмгэй болоно.
4. Нагачиидаа дуратайв,
Эмгэйдээ баяртайв,
Нагачиидаа, эмгэйдээ дуугаа дууланав.
Рэп: Манай Бэсууртэ, Мухар-Шэбэртэ эгэшэмнай – баавай!
Харин Хэжэнгэдэмнай – хээтэй гэдэг!
Хусөөтэдэмнай баhал хээтэй гэдэг лэ!
5. Баавайдаа дуратайб
Хээтэйдээ баяртайб,
Баавайдаа, хээтэйдээ
Дуугаа дууланаб.
Рэп: Хурамхаанда, Баргажанда, Ахада –
Сестрамнай - эгэшэ болнобши даа,
Харин мании Захааминда – ахай гэгшэбдэ.
6. Эгэшэдээ дуратайб,
Ахайдаа баяртайб.
Эгэшэдээ, ахайдаа дуугаа дууланаб.
Рэп: Зэдын аймагт болвол эгэшэеэ 4 янзаар хэлэнэ.
Дээдэ-Тори, Алцагта уушхай гэдэг,
зарим тээнь – адяа, джууджаа,
нүгөө нютагуудтань – джаджаа гэнэ.
7. Уушхайдаа дуратайв,
Адяадаа баяртайв,
Джууджаадаа, джааджаадаа дуугаа дууланав.
Рэп: Үбэр-Байгал агаарай долгиндо.
Улаан-Сүхын Шаргалжанда – эжынгээ эжы – аажы, абынгаа эжыгээ – эмэгэй.
Абынгаа эгэшэ, дууе – абгальжин
Эжынгээ талын эгэшэ, дүү – нагсахай гэжэ нэрлэдэг.
8. Аажыдаа дуратайб,
Эмэгэйдээ баяртайб,
Абгальжандаа, нагсахайдаа дуугаа дууланаб
Рэп: Аглаг hайхан Агада, Хоридо
эгэшэмнай – абжаа, абгай гээш таа.
9. Абжаадаа дуратайб,
Абгайдаа баяртайб,
Абгайдаа, абжаадаа дуугаа дууланаб.
Рэп: Хударайн дайдадамнай сестраагаа – дяадей гэнэди,
Манай Оhын аймагта мамамнай – эхэ,
старшая сестра – аадии, бабушкамнай – төөдэй.
10. Дяадейдаа дуратайб,
Төөдэйдөө баяртайб,
Аадиидаа, төөдэйдөө дуугаа дууланаб
Рэп: Намайе шагныт, манай Сэлэнгын зон аймаг цоогоо
Бабушкаяа – эмгэй, hаамай,
сестраагаа – хээтэй, баавай, уушхай, аджай,
невесткэеэ – хээтэй, ахай, бэри, аджгай гэжэ нэрлэдэг!
11. Һаамайдаа дуратайв,
Ааджайдаа баяртайв
Бултандань зорюулан дуугаа дууланав.
Рэп: Орожо ерэhэн бэри басагад,
Агада – бэри, Ахада – бэреэхэй,
Захааминда – эзы, Зэдэдэ – ахай, Дээд-Торида шэнэ ахай.
Хурамхаанда, Баргажанда – биригэн,
Хэжэнгэдэ – абгайхан,
Хударайн дайдада – хайхан басхан!
Буряад сайхан дайдым
Нютаг хэлэн баян даа!
12. Нагаса эжыдээ дуратайб,
Хүгшэн эжыдээ баяртайб,
Эжынэртээ зорюулан дуугаа дууланаб.
