Июниин 18
Загастайн дасан "Дэчен Рабжалинг" ошожо, Солбон ламатай хөөрэлдөөд, гороо хээбди, дасанай хашаагай гоё hайхан үүдэнэй хажууда фотозурагуудые буулгаабди. Загастайн дасан 1784 ондо баригдаһан байна. Энэ дасанай хажууда муу харгынууд эхилнэ, харин энэ мүргэлтэй газар элдэб аюулһаа хүнүүдые абарна. 1863 ондо дасан 11 заахан сүмэнүүдтэй байгаа, харин 1864 ондо тэдэ булта ехэ түймэр соо дүрэшэһэн байна. Тиигэбэшье дасан шэнээр тогтоогдонхой.
Һүүлээрнь Ангир нуурта "Смена" гэжэ база дээрэ краевед, журналист, бүхы наһаараа «Буряад Үнэн» сониндо ажаллаһан Бадмаринчинов Николай Дабаевич Сэлэнгын аймагай түүхэ хөөрэжэ үгөө.
Саашадаа танилсалгын үдэшэ болоходонь, булта үхибүүд элдэб һонин наадануудые наадаабди, хатараабди.
Июниин 19
Үглөөгүүр бодоод, Новоселенгинск тосхон ошожо, Декабристнуудай музей хараабди. Эндэ бидэндэ декабристнууд тухай элдэб түүхэ, домогуудые хɵɵрэжэ үгɵɵ.
Үдэр тээшэ Хонин Нюга гэжэ газар ошообди. Тэндэ дүрбэн субарганууд байна, мүн дундань баха-шулуун. Юун һонин үзэгдэл бэ! Энэ газарта гороолон ябаа һаа, оюун ухаатай, эрдэмтэй болохош, һайнаар экзамен юумэнуудые тушаахаш.
Июниин 20
Тамчиин дасан (Даша Гандан Даржалинг) ерээбди. Гончиг лама бидэндэ дасанай түүхэ хөөрэжэ үгɵɵ. Тамчиин дасанай сахюусан - Һама сахюусан. Дасан 1741 ондо байгуулагдаһан байна. Анхандаа Галуута нуурай дасан гэжэ нэрлэгдэгшэ һэн гэжэ эндэ мэдээбди.
Һүүлээрнь Жаргаланта нютаг ошоходомнай, тэндэ мастер-класснууд болоо. Хониной нооһоор элдэб хубсаһа бүтээхэ гү, амтатай һүнэй чихэр хэхэ гү, али Барас Халзановай кино хараха гү - юун бидэндэ эгээ һонин байнаб, тэрээндэнь шэлэжэ ошообди. Би Барас Халзановай "Белая лошадь" фильмынь харааб. Намда ехэ һонин байгаа!
Үдэшэ Егор Бельских багшатай мастер-класс болоо. Хайшан гээд зүбɵɵр фото, видео хэхэб, хайшан гээд диктофон хэрэглэхэб гэжэ хүхюутэйгээр, наадатайгаар бидэндэ харуулжа, хөөрэжэ үгөө. Егор багшада ехэ һайниие хүргэнэб!
Июниин 21
Энэ үдэртэ Юрөө нютаг хони малай СПК ерээд, нооһо хайшалаан хаража, СПК-гай ударидагшаһаа интервью абаабди. Энэ СПК 2009 ондо бии болоһон байна. Мүнөө 2000 үхэртэй, 9000 хонитой байна.
Саашаа Сагаан нуур ошообди. Тэрэнэй шабарынь бэедэ туһатай, элдэб үбшэнгүүдһээ абардаг, тиимэһээ тэндэ бидэн гартаа, нюуртаа, хүлдөө шабар түрхижэ, бэе бэеэ хаража, ехэ энеэлдээбди.
Июниин 22
Табангут Үшөөтын дасан руу аяншалгамнай үргэлжэлбэ. Бидэниие дасанай шэрээтэ Баяр лама һү сэржэмээр угтажа, дасанаа харуулжа, элдэб һонин юумэ хөөрөө. Энэ дасан Табангут угай буряадууд 1773 ондо тогтооһон байна. Түбэд нэрэниинь "Дэчен Рабжалин". Анханай эндэ 150 ламанар алба хэдэг байгаа. Түрүүшын лама Базарсада гэжэ нэрэтэй байһан байна. Мүнөө Базарсадын хонхо Баяр лама дамжуулан, хэрэглэн ябана. Энэ түүхэтэ хонхоор бидэниие адислаа. Үшөө Баяр лама бидэндэ буряадай түрүүшын эрдэмтэн Доржо Банзаровай намтарынь хөөрэжэ үгөө. Энэ хөөрөөень хизаар ороноо шэнжэлэгшэ Шагжитаров Роман Цыденжапович Доодо Үшɵɵтын нютагһаа холо бэшэ тогтоогдоһон Доржо Банзаровай хүшɵɵгэй хажууда үргэлжэлүүлһэн байна. Энэ уулзалга намда ехэ туһа хүргөө, минии мэдэсэ баяжуулаа.
Һүүлээрнь бидэндэ Зэдэ нютагай геолог Иннокентий Дмитриевич Мельников элдэб археологическэ хүшɵɵнүүдые, гоё һайхан Зэдэ голой, хада уулануудай пейзажнуудые харуулаа.
Июниин 23
Үглөөгүүр Иннокентий Дмитриевич хэдэн жэл соо суглуулһан минералнуудайнгаа коллекци харуулжа, бидэниие ехэ гайхуулаа. Ямаршье гоё шулуунууд байдаг юм!
Һүүлэрнь Дээдэ Үшөөтын дунда һургуули ошожо, музей хараабди. Минии анхарал нэгэ һонин зураг дээрэ унаа. Тэрэ 1960 ондо Санкт-Петербургһээ ерээ. Энэ зураг дээрэ малшан, хонишон, таряашан гэхэ мэтэ хүнүүд байна. Һонин юун бэ гэхэдэ, зурагай авторынь анонимно, харин элдэб хүнүүд "Союз художников" гэжэ организациһаа зураһан байна, хүн бүхэн нэгэ-нэгэ фрагмент зураһаниинь ехэ гайхалтай! Фон дээрэнь Зэдын тала харагданхай. Энэ зураг оригинал, копинуудынь хаанашье үгы. Энээн тухай һургуулиин захирал Доржиева Сэсэг Санжиевна бидэндэ хөөрөө. Одоол һонин зураг байна. Намда ехэ һайхашаагдаа!
Июниин 24
Энэ үдэртэ 17-хи Хамба лама Лубсан-Нима Дармаевай нюуса байрыень хараабди. Тэндэ тэрэ гурбан жэл соо хүнһɵɵ хоргодожо байһан байна. Тиишээ ошоходоо, бидэ 260-аад шатахануудтай гэшхүүрээр гараабди. Ехэ гайхалтай газар байна!
Тиигээд Дээдэ-Тори нютаг ошообди. Эндэ бидэндэ Дамбаев Борис Чойнхорович Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай хабаадагша, Совет гүрэнэй герой Гармаев Гармажап Аюрович тухай хөөрэжэ үгөө. Эндэл айраг тарагай мастер класснууд, викторина мүн элдэб нааданууд үнгэрөө.
Июниин 25
Энэ һүүлшын үдэр болоно. 17-хи Бандида Хамба лама Лубсан-Нима Дармаевай ба 8-хи Бандида Хамба лама Чой Василиин субаргануудта мүргэжэ, Улаан-Үдэ хото руугаа бусаха харгыдаа үнɵɵхи Сагаан нуур орожо, уһандань тамараабди. Харин энэ үдэр ондоо газарһаань орожо, нуур соо аюултай үзүүртэй шэлнүүдые олообди. Энээн тухай манай нэгэ эдир репортер, Очир гэжэ хүбүүн видео-хандалга буулгажа, хүнүүдые оршон тойроноо бузарлангүй байхые уряа.
Иигээд лэ найман үдэр үнгэрһэн байна. Олон һайхан газарнуудые хараһан байнабди. Харин би энэ хɵɵрɵɵн соогоо бүхы юумэ бэшээ үгыб, эгээл намда һайхашаагдаһан юумэн тухай тантай хубаалдалсанаб. Бидэниие амтатайгаар эдеэлүүлээ, олон гайхалтай түүхэ домогодуудтай танилсуулаа. Энэ түсэлэй туһаниинь айхаргүй ехэ: би олон юумэ мэдэхэ болооб, буряадаар постнуудые бэшэжэ һурааб, олон үхибүүдтэй танилсааб. Энэ түсэл даагша Жанна Чимитовна Дымчиковада мүн Янжима Цыдендамбаевна Ивахинова, Дарима Чимитовна Дымчикова багшанарта доро дохин баярые хүргэнэб!
